Η ΠΑΡΟΥΣΙΑ ΤΟΥ ΜΙΝΩΪΚΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΣΤΗΝ ΒΟΥΛΓΑΡΙΑ ΣΤΑ ΧΡΟΝΙΑ ΤΗΣ ΕΠΟΧΗΣ ΤΟΥ ΧΑΛΚΟΥ

 

Η ΠΑΡΟΥΣΙΑ ΤΟΥ ΜΙΝΩΪΚΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΣΤΗΝ ΒΟΥΛΓΑΡΙΑ ΣΤΑ ΧΡΟΝΙΑ ΤΗΣ ΕΠΟΧΗΣ ΤΟΥ ΧΑΛΚΟΥ

Η παρουσία του Μινωϊκού (ελληνικού) πολιτισμού στην ανατολική Ευρώπη (στην περιοχή όπου βρίσκονται σήμερα η Ουκρανία, η Ρουμανία και η Βουλγαρία) είναι γνωστή στους διεθνείς κύκλους των ιστορικών και των αρχαιολόγων εδώ και πολλές δεκαετίες, γεγονός που είναι ωστόσο ελάχιστα προβεβλημένο από την επίσημη ιστορία.

Αδιάσειστα στοιχεία που μαρτυρούν την παρουσία του ελληνικού πολιτισμού στην ευρύτερη περιοχή ανάμεσα στα Καρπάθια όρη και στην Μαύρη Θάλασσα έχουν έρθει στο φως. 

Οι σπουδαίες ελληνικές πόλεις, αλλά και οι προϊστορικοί οικισμοί που έχουν ανακαλυφθεί σε αρκετές περιοχές, ανάγκασαν τους ιστορικούς να πλέξουν διάφορα επιστημονικοφανή σενάρια που τοποθετούν την παρουσία του ελληνικού πολιτισμού στην περιοχή, σε μια ύστερη εποχή χρονικά (δηλ. γύρω στον 6ο-5ο αιώνα π.χ.) παρουσιάζοντάς την αποκλειστικά ως το αποτέλεσμα ενός εκτεταμένου εποικισμού που φαίνεται να συντελέστηκε από μετακινήσεις ελληνικών μεταναστευτικών ομάδων.

Η θεωρία αυτή καταρρίπτεται από το παρακάτω επιστημονικό άρθρο, που εκθέτει σημαντικό αρχαιολογικό εύρημα, όπως είναι η πήλινη επιγραφή με σύντομη μινωϊκή γραφή που βρέθηκε στην περιοχή Μπουργκάζ (Βουλγαρία), η οποία τοποθετείται γύρω στο 1700 π.χ !

Η πάγια τακτική της υποβάθμισης της παρουσίας του ελληνικού πολιτισμού στον ευρωπαϊκό χώρο αποσκοπεί :

 Στην διαστρέβλωση της αληθινής ιστορίας των Ευρωπαίων αυτοχθόνων πληθυσμών, μέσω της προβολής υποθετικών, αναπόδεικτων θεωριών ως αληθινών. Έτσι οι Έλληνες παρουσιάζονται συχνά είτε ως έμποροι, ως άποικοι, είτε ως καταπατητές ξένης γης και όχι ως οι  πραγματικοί αυτόχθονες πληθυσμοί. 

Κυρίαρχο μέλημα των "επιστημόνων" είναι να μην θιγούν οι κρατούσες δογματικές θεωρίες περί ινδοευρωπαϊκής προέλευσης των Ευρωπαίων (και των Ελλήνων) και περί φοινικικού αλφαβήτου που παρουσιάζεται ως προγενέστερο του ελληνικού πολιτισμού και των ελληνικών συστημάτων γραφής.

Επίσης συχνά συναντούμε στους επίσημους ιστορικούς κύκλους απίστευτες θεωρίες, ότι π.χ. οι Μινωϊτες δεν ήταν Έλληνες ή ότι οι γραμμικές γραφές α' και β΄ δεν ήταν ελληνικές. Έχει διατυπωθεί π.χ. η άποψη ότι η γραμμική α' σχετίζεται με την γραφή ενός προϊστορικού πολιτισμού που μας γνωστός με την ονομασία Vinca (σημερινή Σερβία) και ταυτόχρονα αποσιωπάται εντελώς η ελληνικότητα των ευρημάτων της περιοχής εκείνης, γεγονός που υποδηλώνει ότι οι Έλληνες μινωϊτες ήταν παρόντες και στην κεντρική Ευρώπη από τα λεγόμενα προϊστορικά χρόνια.

 

ΤΟ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟ  ΑΡΘΡΟ ΠΟΥ ΑΚΟΛΟΥΘΕΙ ΠΑΡΑΤΙΘΕΤΑΙ ΑΥΤΟΥΣΙΟ ΟΠΩΣ ΥΠΑΡΧΕΙ ΣΤΟΝ ΙΣΤΟΤΟΠΟ Liberia "New Herodotus" © ΜΕΤΑ ΑΠΟ ΑΥΤΟΜΑΤΗ ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ ΣΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ

Iv. Γκαλαμπόφ

Βρέθηκε μινωική επιγραφή στο Μπουργκάς (Βουλγαρία)

Δελτίο Αρχαίας Ιστορίας, 1956, Νο 3, σ. 151-157.

 

Το 1954, κατά τη διάρκεια μιας διερευνητικής μελέτης ενός προϊστορικού οικισμού στην περιοχή των βουνών. Μπουργκάς, ανακαλύφθηκε καμένη πήλινη ράβδος με σύντομη μινωική επιγραφή (Εικ. 1 α-δ). Στο προτεινόμενο σημείωμα, ο συγγραφέας προσπαθεί να δώσει μια ερμηνεία του κειμένου και, ταυτόχρονα, να υποδείξει τη σημασία που έχει αυτό το εύρημα στη μελέτη των προβλημάτων της ιστορίας της περιοχής της Μαύρης Θάλασσας τη 2η χιλιετία π.Χ. ε., ιδιαίτερα όταν συζητείται το θέμα της διείσδυσης του μινωικού πολιτισμού στην περιοχή.

Ρύζι. 1. Κεραμικό μπαρ που βρέθηκε στην πόλη του Μπουργκάς:
α - γενική άποψη. β - μπροστινή πλευρά της ράβδου. μέσα - η πίσω πλευρά της ράβδου. in - η επάνω διαμήκης πλευρά της ράβδου

Η ράβδος έχει σχήμα κανονικού τετραεδρικού πρίσματος, διαστάσεων 7,9 x 2,8 x 2,2 εκ. Παρόμοια πλακίδια 1 είναι γνωστά μεταξύ των ευρημάτων στην Κρήτη (Εικ. 2). Το τετράγωνο του Μπουργκάς είναι πιο κοντά στα κεραμικά πλακίδια από τα Μάλλια, τα οποία, όπως και αυτό, δεν έχουν διαμπερή οπή για κρέμασμα σε σχοινί 2 . Παρά τη γενική ομοιότητα με τις κρητικές ράβδους, το εύρημα του Μπουργκάς έχει κάποιες διαφορές στη διάταξη της επιγραφής. Έτσι, για παράδειγμα, σε κρητικές ράβδους με επιγραφές, όλοι οι διαμήκεις τοίχοι ήταν καλυμμένοι με πινακίδες, και μερικές φορές ένα από αυτά παρέμενε λείο. Η μπάρα Burgas έχει κείμενο μόνο σε έναν από τους διαμήκους τοίχους (Εικ. 1α), 12 κάθετες γραμμές είναι χαραγμένες στον απέναντι τοίχο (Εικ. 1c) και κάθε ένα από τα άλλα διαμήκη τοιχώματα φέρει την εικόνα ενός ζιγκ-ζαγκ (Εικ. 1α και δ).

Ρύζι. 2. Κεραμικές ράβδοι Κνωσού με τρύπες

Παρά τη φθορά στη διαμήκη πλευρά με την επιγραφή, το κείμενο μπορεί να ερμηνευτεί. Οι καθαρές παύλες που ακολουθούν τα εικονογράμματα καθιστούν σαφές ότι μιλάμε για μια λίστα με προσδιορισμό του αριθμού των αντικειμένων και ταυτόχρονα δίνουν μια ένδειξη για την κατεύθυνση της ανάγνωσης. Ένας μικρός σταυρός τοποθετημένος λοξά στην επάνω δεξιά γωνία δείχνει επίσης καθαρά το τέλος της επιγραφής 3 . Αυτό το σημάδι, όπως και το σημείο, είναι πολύ γνωστό και στα δύο γραμμικά συστήματα της μινωικής γραφής, στη μινωική ιερογλυφική ​​γραφή. χρησιμοποιείται ειδικά στα μνημεία της κυπριομινωικής γραφής και στην κλασική κυπριακή συλλαβή, στην οποία έχει ηχητική τιμή τα 4 .

Ρύζι. 3. Σημάδια χάλκινων πλινθωμάτων σε κεραμικές ράβδους από την Κνωσό

Το πρώτο σημάδι της δημοσιευμένης επιγραφής δεν εμφανίζεται ότι έχει ηχητική τιμή σε κανένα από τα δύο γραμμικά συστήματα της μινωικής γραφής, αλλά έχει σημαντικό αριθμό παραλλήλων σε εικονογράμματα σε πλακίδια Κνωσού (Εικ. 3), τα οποία έχει ήδη ο A. Evans. επισήμανε 5 . Τα ερμήνευσε ως την ονομασία εκείνων των χάλκινων πλινθωμάτων (Εικ. 4), από τα οποία σημαντική ποσότητα βρέθηκε στην Αγία Τριάδα, στο Μόχλο, στο Παλαίκαστρο, στην Κνωσό, καθώς και στις Μυκήνες, στη θάλασσα κοντά στο Κιμ στο νησί της Εύβοιας, στη Σαρδηνία, τη Δαλματία και την Έγκωμη στο νησί της Κύπρου 6 .

Ρύζι. 4. Χάλκινες «ράβδους» από την Κνωσό

Η σημασία που είχαν αυτά τα πλινθώματα στην καθημερινή ζωή γίνεται κατανοητή από το γεγονός ότι οι εικόνες τους βρίσκονται σε μια σειρά από έργα τέχνης όχι μόνο στην Κρήτη, αλλά και στη γειτονική Αίγυπτο. Οι σημαντικότερες από τις τελευταίες είναι οι τοιχογραφίες στον τάφο του Rehmir (Εικ. 5), του ανώτατου αξιωματούχου του Thutmose III (1521-1473 π.Χ.), που απεικονίζουν σκηνές λήψης δώρων από ξένες χώρες 7 . Παρόμοια ράβδος τοποθετείται στους ώμους μιας ανθρώπινης μορφής, η οποία κοσμεί ένα χάλκινο σταντ σε τεχνική διάτρητη 8 .

Ρύζι. 5. Η σκηνή της προσφοράς δώρων στις τοιχογραφίες του τάφου του Ρεχμίρ

Από την άλλη, σε πολλά από τα πλινθώματα που βρέθηκαν, σημάδια του μινωικού συστήματος γραφής (Εικ. 6) είναι γρατσουνισμένα στο ήδη στερεοποιημένο μέταλλο 9 , γεγονός που δεν αφήνει καμία αμφιβολία για τη σύνδεση αυτών των πλινθωμάτων με την Κρήτη.

Ρύζι. 6. Πινακίδες γραφής σε χάλκινο πλινθίο από την Αγία Τριάδα

Σε ορισμένες περιπτώσεις, σε κεραμικές πλάκες από την Κνωσό, μινωικές πινακίδες συνοδεύουν εικονογράμματα πλινθωμάτων 10 .

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει ένα κατακερματισμένο δισκίο από την Κνωσό (Εικ. 7), στο οποίο το αναφερόμενο εικονόγραμμα ενός χάλκινου πλινθώματος συνοδεύεται από τον αριθμό 60, ακολουθούμενο από κλίμακες και ψηφιακές πινακίδες. Ο Έβανς ερμηνεύει το τελευταίο ως 52 1/2 11 .

Ρύζι. 7. α - επιγραφή από την Κνωσό με το σημάδι των χάλκινων πλινθωμάτων. β - μια επιγραφή σε ένα μπαρ από τα περίχωρα του Μπουργκάς

Ο Έβανς κατανοεί αυτή την επιγραφή ως ένδειξη της τιμής των 60 ράβδων χαλκού σε μονάδες χρυσού. Αυτή η εξήγηση, ωστόσο, μπορούσε να γίνει αποδεκτή μόνο με την προϋπόθεση ότι όλα τα χάλκινα πλινθώματα είχαν σταθερό βάρος, το οποίο όμως δεν επιβεβαιώθηκε από παρατηρήσεις. Για παράδειγμα, τα δείγματα από την Αγία Τριάδα μπορούν να μειωθούν σε περίπου 29 κιλά μέσου βάρους. αυτά που βρέθηκαν κοντά στην Εύβοια κατανέμονται σε τρεις ομάδες με μέσο βάρος 7.231 κιλά, 12.781 κιλά και 6,14 κιλά, αντίστοιχα, κ.λπ.

Με αυτή την ποικιλομορφία στο βάρος των πλινθωμάτων που μας έχουν φτάσει, η θέση του Χατζιδάκι φαίνεται πιο πειστική, ο οποίος βλέπει σε αυτά τα πλινθώματα μόνο την τυπική μορφή με την οποία παρήχθη ο ακατέργαστος χαλκός στην αγορά 12 . Στην περίπτωση αυτή, η εν λόγω ταμπλέτα της Κνωσού δεν θα πρέπει να κατανοηθεί, μαζί με τον Evans, ως κάτι σαν περίληψη της αξίας του χαλκού σε μονάδες χρυσού, αλλά, πιθανότατα, ως έγγραφο που δείχνει το βάρος αυτών των 60 χάλκινων πλινθωμάτων σε Κρητική μονάδα βάρους. Με αυτόν τον τρόπο, διευκολύνεται η ερμηνεία του κειμένου και εξαλείφεται η ανάγκη για εκείνες τις αναγκαστικές υποθέσεις που έκανε ο Έβανς για να προσαρμόσουν τα δεδομένα σε μια φανταστική χρυσή ενότητα. Αν μάλιστα δεχτούμε ότι η μονάδα βάρους υπό τους Κρήτες βασιλείς των μέσων της 2ης χιλιετίας π.Χ. μι. ήταν 29 κιλά 13, είπε ότι οι 60 μπάρες, που ισοδυναμούσαν με 52 1/2 κρητικές μονάδες βάρους, θα ζύγιζαν μόνο 1522,5 κιλά, που δίνει 25,37 κιλά για μια μπάρα, βάρος πολύ κοντά στις ελαφρύτερες μπάρες της Αγίας Τριάδας.

Έτσι, ο σκοπός του πλακιδίου που δημοσιεύτηκε από τον Evans γίνεται σαφής - κατά τη χύτευση πλινθωμάτων, παρά την επιθυμία να τους δοθεί ένα τυπικό σχήμα και ομοιόμορφο βάρος για την ευκολία της ανταλλαγής, σημειώθηκαν σημαντικές διακυμάνσεις. Με 19 πλινθώματα, αυτή η διακύμανση έφτασε τα 5 κιλά, δηλαδή το 1/5 του βάρους των μικρότερων δειγμάτων. Ταυτόχρονα, προέκυψε η ανάγκη στο συνοδευτικό έγγραφο, που είναι το αναφερόμενο πλακίδιο Κνωσού, το οποίο ανέφερε το συνολικό βάρος ενός δεδομένου αριθμού χάλκινων πλινθωμάτων 14 .

Μια ανάλυση του περιγραφόμενου πλακιδίου μας βοηθά να κατανοήσουμε τη σημασία και το περιεχόμενο του μπαρ που βρέθηκε κοντά στο Μπουργκάς. Από το πρώτο του μέρος φαίνεται ξεκάθαρα ότι μιλάμε για τρεις χάλκινες ράβδους 15 . Το δεύτερο μισό του κειμένου, όπως θα περίμενε κανείς, υποδηλώνει το βάρος τους. Η ορθότητα της εξήγησής μας αποδεικνύεται από το γεγονός ότι το σημάδι εμφανίζεται, όπως αναφέρθηκε παραπάνω, στα ίδια τα χάλκινα πλινθώματα, καθώς και σε σχέση με τα εικονογράμματά τους. Η πρόταση που διατυπώσαμε επιβεβαιώνεται, από την άλλη, από τον πλήρη παραλληλισμό των δύο κειμένων - του μπαρ από το Μπουργκάς και του πλακιδίου από την Κνωσό που μόλις εξετάσαμε. Προσπάθειες να διευκρινιστεί πιο προσεκτικά ποια μονάδα βάρους ορίστηκε από το αναλυθέν 16η πινακίδα ή ποιο ήταν το βάρος και των τριών πλινθωμάτων που αναφέρονται στη δημοσιευμένη ράβδο, με τη μη ικανοποιητική διατήρηση του δεύτερου μέρους της, όπου βρίσκονταν τα σημάδια για τον αριθμό, θα μας οδηγούσε στη σφαίρα των εικασιών. Αρνούμενοι να μαντέψουμε, σημειώνουμε μόνο ότι μπορούμε να υποθέσουμε μόνο τον αριθμό 4 εδώ.

Το τετράγωνο του Μπουργκάς, με το τυπικό του σχήμα και τα χαρακτηριστικά του, καθιστά δυνατό με σημαντικό βαθμό πιθανότητας να αποσαφηνιστεί ο χρόνος στον οποίο μπορεί να αποδοθεί - μπορεί προφανώς να συγκριθεί με τα αντίστοιχα υλικά από τα Μάλλια, τα οποία ο Chapoutier (ό.π. ., σελ. 7) ανατέθηκε σε Wed-M. III, δηλαδή στην περίοδο 1700-1580. ΠΡΟ ΧΡΙΣΤΟΥ. 17 . Έτσι, παίρνουμε ένα αξιόπιστο σημείο αναφοράς για τη χρονολογία του προϊστορικού οικισμού κοντά στο Μπουργκάς, στον οποίο βρέθηκε το μπαρ μας, και ταυτόχρονα ένα ακόμη γεγονός που ξεκαθαρίζει τον συγχρονισμό της Εποχής του Χαλκού στη Βουλγαρία με τα γεγονότα που έλαβαν χώρα στην Μεσόγειο Θάλασσα. Η περίσταση αυτή καθιστά εξαιρετικά αναγκαία την άμεση μελέτη του εν λόγω οικισμού.

Το εύρημα του Μπουργκάς μας επιτρέπει να βγάλουμε ορισμένα συμπεράσματα που ρίχνουν φως στην αρχαιότερη περίοδο στην ιστορία της περιοχής της Μαύρης Θάλασσας. Καταρχάς, είναι η πιο καθοριστική σημασία στη μελέτη του ζητήματος της σύνδεσης του κόσμου της Μαύρης Θάλασσας με το νότο. Ορισμένοι ερευνητές, βασιζόμενοι σε μια προσεκτική ανάλυση των αρχαίων μύθων και στα λίγα ακόμη αρχαιολογικά υλικά, έχουν ήδη υποδείξει ότι οι περιοχές της Μαύρης Θάλασσας είχαν συνδέσεις με τον κόσμο του Αιγαίου πολύ πριν από την εμφάνιση των Ελλήνων αποίκων 18 , αλλά παρόλα αυτά υπήρχαν συγγραφείς που κοίταξε με δυσπιστία την υπόθεση τόσο πρώιμων σχέσεων μεταξύ αυτών των δύο περιοχών 19 . Τώρα, με την παρουσία ενός νεοανακαλυφθέντος μινωικού γραπτού εγγράφου, ένας τέτοιος σκεπτικισμός είναι σε μεγάλο βαθμό αδικαιολόγητος.

Όμως η εμφάνιση ενός μπαρ με μια διατηρημένη μινωική επιγραφή σε έναν οικισμό στην παραλία, εγείρει το ερώτημα για τη μέθοδο με την οποία σχηματίστηκαν αυτές οι συνδέσεις. Ο W. D. Blavatsky (ό.π., σ. 7) διακρίνει τρία στάδια στη μακρά διαδικασία της διείσδυσης νεοφερμένων από το νότο στη Μαύρη Θάλασσα. Το πρώτο από αυτά το συνδέει με την εποχή που μας απασχολεί, ορίζοντας την ως «την περίοδο των σποραδικών επισκέψεων στον Πόντο από πλοία πειρατών εμπόρων που διείσδυσαν εκεί από το Αιγαίο Πέλαγος». Εξετάζοντας περαιτέρω το ζήτημα της σύνδεσης του ντόπιου πληθυσμού με τους νότιους θαλασσοπόρους, ο ερευνητής της περιοχής της Μαύρης Θάλασσας, αφού δήλωσε ότι οι σχέσεις ήταν κυρίως εχθρικές, συνεχίζει: το εμπόριο με τους ντόπιους, όταν δεν μπόρεσαν να αρπάξουν με τη βία αυτό που ήθελαν» (ό.π., σ. 11). Το μνημείο που ανακαλύφθηκε πρόσφατα, ωστόσο, μας επιτρέπει να προτείνουμε μια διαφορετική λύση στο πρόβλημα - πιθανότατα υποδηλώνει μια μακρά, σταθερή σχέση στην οποία και τα δύο μέρη αναζητούσαν μια σταθερή βάση για το ανταλλακτικό εμπόριο.

Ταυτόχρονα, το νέο εύρημα εγείρει ένα πολύ σοβαρό πρόβλημα: ποιοι ήταν οι κάτοικοι του οικισμού από τον οποίο προέρχεται το δημοσιευμένο μπαρ; Είναι δυνατόν να υποθέσουμε ότι μιλάμε για τους αποίκους του Αιγαίου και, επομένως, να βρούμε μια σοβαρή βάση για τις ασαφείς ενδείξεις των αρχαίων συγγραφέων σχετικά με τους πρώιμους οικισμούς των κατοίκων της λεκάνης του Αιγαίου κατά μήκος της ακτής της Μαύρης Θάλασσας ή πρέπει να υποθέσουμε ότι τόσο το γραπτό όσο και το σύστημα βάρους της Κρήτης ήταν οικεία στον τοπικό πληθυσμό τον Εύξεινο Πόντο; Και οι δύο πιθανές λύσεις σε αυτό το ζήτημα είναι πολύ σημαντικές για την αποσαφήνιση της εθνοτικής εικόνας της περιοχής της Δυτικής Μαύρης Θάλασσας γύρω στα μέσα της 2ης χιλιετίας π.Χ. ε., και ταυτόχρονα να ξεκαθαρίσει τις σχέσεις της με τις νότιες χώρες. Εάν προσπαθήσετε να διαπιστώσετε ποια γεγονότα ευρύτερης κλίμακας θα μπορούσαν να χρησιμεύσουν ως άμεση αιτία για την εμφάνιση αυτών των σχέσεων, τότε θα πρέπει να λάβετε υπόψη το γεγονός ότι20 . Πιθανόν η Κρήτη να έπρεπε να αναζητήσει νέες περιοχές για το εμπόριό της - είναι γνωστό ότι την περίοδο αυτή οι οικονομικές σχέσεις Κρήτης και Ελλάδας έγιναν πολύ έντονες. Ταυτόχρονα, τα μινωικά πλοία μπορούσαν να διασχίσουν τα στενά και να εμφανιστούν στη Μαύρη Θάλασσα. Ποια ήταν τα χαρακτηριστικά αυτών των συνδέσεων μεταξύ του βορρά της Βαλκανικής Χερσονήσου και της λεκάνης του Αιγαίου Πελάγους, πόσο ευρύ το έδαφος κάλυπταν - όλα αυτά τα ερωτήματα μπορούν να επιλυθούν από μελλοντική αρχαιολογική έρευνα των οικισμών της Εποχής του Χαλκού στην Δυτική Μαύρη Θαλάσσια περιοχή.

 

Σημειώσεις

1 . Για τη μορφή, βλ. N. V. Hal, The Civilization of Greece in the Bronze Age, L., 1928, σ. 93, εικ. 108; Alice E. Kober, The Minoan Script: Fact and Theory, AJA, 52 (1948), σ. 86, εικ. 2.

2 . Ο Chapoutier (E. Chapoutier, Les ecritures minoennes au palais de Mallia, P., 1930, σελ. 12) τονίζει τη σημασία αυτής της λεπτομέρειας και υποδεικνύει ότι οι ράβδοι χωρίς τρύπα αντιπροσωπεύουν ένα μεταγενέστερο στάδιο στην ανάπτυξη του τύπου των ράβδων και εμφανίζονται την παραμονή της εποχής που για τις ανάγκες της μινωικής γραφής εισήχθησαν επίπεδες πήλινες πλάκες. Για τη σημασία αυτής της λεπτομέρειας για τη χρονολόγηση αυτού του τύπου, βλ. ό.π., σ. 7, σημ. 3 και σελίδα 12.

3 . J. Sundwall, Die kretische Linearschrift, Jdl, 30 (1915), σ. 42; Emmet L. Bennet, Fractional Quantities in Minoan Bookkeeping, AJA, 54 (1950), σ. 205.

4 . J. Sundwall, uk. cit., σελ. 42 κ.εξ. J.Fr. Daniel, AJA, 45 (1941), σ. 254, εικ. 1.

5 . A. Evans, Minoan Weights and Mediums of Currency from Crete, Mycenae and Cyprus in «Corolla Numismatica, Numismatic Essays in Honor of BV Head», L., 1906, σ. 336-367.

6 . D. Fimmen, Die kretisch-mykenische Kultur, Lpz - V., 1921, σελ. 122. Σε αντίθεση με τον V. Child (VG С hi I de, The Bronze Age, Cambridge, 1930, σελ. 29) με τον λόγο μου, αμφιβάλλει για τη δυνατότητα σύνδεσης των επίμαχων πλινθωμάτων με το κρητικό διπλό τσεκούρι.

7 . G. Glotz, La civilization egeenne, P., 1923, σ. 239, εικ. 35; D. Fimmen, ό.π. cit., σελ. 122 και ιδιαίτερα σ. 181 κ.εξ.

8 . Αγ. Casson, Ancient Cyprus, L., 1937, σ. 128, pl. VIII.

9 . Βλέπε, για παράδειγμα, A. Evans, ό.π. cit., σελ. 357, σύμφωνα με την οποία η εικ. 6.

10 . Βλέπε, για παράδειγμα, Evans, ό.π. cit., ιδιαίτερα το σχ. 11 και η εικ. 3, 2, στο οποίο το εικονόγραμμα συνοδεύεται από το σύμβολο , το οποίο στέκεται σε συνδυασμό δύο παύλων που δηλώνουν τον αριθμό 2. Είναι ενδιαφέρον ότι η ράβδος που αναφέρθηκε παραπάνω, εκτός από το σημάδι, έχει και το σύμβολο .

11 . A. Evans, uk. cit., σελ. 357 και 361 επ.

12 . Άρχεολογιχή έφημερίς, 1912, σ. 220 επ.

13 . Βλ. A. Evans, ό.π. cit., σελ. 342 κ.εξ. D. Fimmen, ό.π. cit., σελ. 122.

14 . J. Sundwall, Uber die kretischen Masszeichen, AAA, IV, σελ. 1 επ., ο οποίος, συμφωνώντας με την εξήγηση του Evans, ο οποίος κατανοεί το εικονόγραμμα «κλίμακες» ως ένδειξη μονάδας αξίας, και στηριζόμενος στις αντιρρήσεις του Ο Dussault, ο Fimmen και ο Χατζιδάκις πιστεύει ότι μαζί με αυτή τη «ζυγαριά» μπορεί να είναι και ένδειξη μονάδας βάρους. Πιστεύει επίσης ότι τα εν λόγω χάλκινα πλινθώματα δεν αντιπροσωπεύουν μονάδες βάρους ή αξίας: «Die gefundenen Kupferbarren sind eher Gebrauchsstucke als eine Gewicjits und Werteinheit gewesen...» (ό.π., σελ. 8).

15 . Η κάθετο που συνδέει την επάνω δεξιά γωνία με την κάτω αριστερή γωνία της πινακίδας χάλκινου πλινθώματος δεν προκαλεί έκπληξη. Με παρόμοιες πρόσθετες, μη πλήρως διευκρινισμένες ακόμη λεπτομέρειες, το επίμαχο σημείο βρίσκεται και στις επιγραφές της Κνωσού, όπως φαίνεται από τα παραδείγματα (βλ. Εικ. 3, 1 και 2). Από την άλλη πλευρά, η κατακόρυφη θέση της πινακίδας στη δημοσιευμένη επιγραφή έχει την δικαίωσή της - αρκεί να σημειωθεί ότι για να διαβαστούν οι μινωικές πινακίδες που χαράσσονται σε στερεοποιημένο χαλκό, πρέπει να τοποθετηθούν χάλκινα πλινθώματα σε κάθετη θέση, όπως μπορεί φαίνεται από το Σχ. 6.

16 . Ο Glotz (G. Glotz, ό.π., σελ. 227) λέει: «Στην Κνωσό υπήρχαν ακόμη και κομμάτια από ασήμι χυτά, με σημάδια ή , το ένα από τα οποία αντιπροσωπεύει το μισό του άλλου. Δεδομένου ότι το δεύτερο αργότερα θα σήμαινε δραχμή, μισό στατήρα, και δεδομένου ότι η κρητική δραχμή έχει βάρος 3,654 g, μπορεί κανείς να υποθέσει την ύπαρξη ενός νομισματικού συστήματος στο οποίο ο ασημένιος στατήρας ισούται με ένα σέκελ «Φοινικίας» σε 7,308 g. Στη σελίδα 432, όμως, λέει: «Οι αριθμοί συνόδευαν το σήμα , το οποίο πριν πάρει τη μορφή για να δηλώσει στην Κύπρο τα και στην Ελλάδα τη δραχμή, πιθανότατα στην Κρήτη είχε την έννοια του ταλέντου, μονάδα βάρους και αξίας. "

17 . Η εμφάνιση της μινωικής επιγραφής αυτής της εποχής στην περιοχή της Μαύρης Θάλασσας δικαιολογείται πλήρως από την άποψη της ιστορίας των σχέσεων μεταξύ της Κρήτης και του υπόλοιπου αρχαίου κόσμου αυτής της εποχής, η οποία αναλύεται παρακάτω.

18 . A. A. Jessen, Greek colonization of the Northern Black Sea region, L. 1947, σσ. 14-33. Το θέμα αυτό εξετάζεται αναλυτικά από τον V. D. Blavatsky, Archaic Bosporus, MIA, τ. 33 (1954), σ. 7 επ. Η σκέψη του V. G. Childe είναι πολύ σημαντική: «Αν η μινωική διακοσμητική παράδοση δεν εισήχθη στη Μεσοδουνάβια περιοχή από τους πρωταγωνιστές των Αργοναυτών, τότε ωστόσο η ύπαρξή της προϋποθέτει την εμφάνιση εμπόρων του Αιγαίου στις εκβολές του Δούναβη» (VG Сhilde , The Minoan Influence on the Danubian Bronze Age, «Essays in Aegean Archaeology Presented to Sir Arthur Evans», Οξφόρδη, 1927, σ. 4).

19 . Πρόσφατα γραπτά περιλαμβάνουν Rhys Carpenter, The greek Penetration of the Black Sea, AJA, 52 (1948), σσ. 1-10: «δεν υπήρξε προκλασική («Μυκηναϊκή») διείσδυση του Πόντου». Οι τεχνικές εκτιμήσεις του συγγραφέα δεν μας φαίνονται αρκετά πειστικές.

20 . G. Glotz, ό.π. cit., σελ. 53 επ.

πηγή

Η ΝΕΚΡΟΠΟΛΗ ΤΗΣ ΒΑΡΝΑΣ ΑΝΑΤΡΕΠΕΙ ΟΣΑ ΜΑΣ ΕΧΟΥΝ ΓΙΝΕΙ ΓΝΩΣΤΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ